Ernstige digitale incidenten zijn tegenwoordig een van de meest ontwrichtende risico’s voor organisaties. Denk aan ransomware, datalekken of verstoringen in kritieke ketens: de maatschappelijke en operationele impact kan groot zijn. Toch blijkt in de praktijk dat veel organisaties vooral gericht zijn op technische maatregelen, terwijl een effectieve reactie begint bij goed crisismanagement en doordachte communicatie.
Bij Onyx Cybersecurity zien we dagelijks hoe belangrijk het is dat organisaties niet alleen systemen beschermen, maar ook hun besluitvorming, samenwerking en communicatie versterken. Een cyberincident raakt namelijk zelden een enkele afdeling; het raakt de hele organisatie.
Digitale crisissen verlopen anders en vragen om andere voorbereiding
Waar fysieke incidenten vaak duidelijk zichtbaar zijn, kan een cyberincident zich razendsnel ontwikkelen zonder dat direct duidelijk is wat er is gebeurd. De impact strekt zich bovendien uit over meerdere domeinen: digitaal, operationeel, juridisch en reputatie. Daarbij spelen factoren zoals ketenafhankelijkheden, beperkte zichtbaarheid van de bron, schaarse expertise en langdurig herstel een grote rol.
Dit alles betekent dat organisaties vooraf moeten weten hoe zij handelen als systemen uitvallen, communicatiekanalen beperkt bruikbaar zijn en besluiten onder tijdsdruk moeten worden genomen. Dat vraagt om voorbereid zijn in processen, in rollen en in samenwerking.
Waarom is oefenen noodzakelijk?
In onze ervaring komt de grootste winst niet uit nog een policy, protocol of technische uitbreiding, maar uit het oefenen van de crisisorganisatie. Door crisisteams te laten ervaren hoe een digitale crisis zich ontwikkelt, worden kwetsbaarheden zichtbaar die je met plannen alleen nooit ziet. Een cybercrisisoefening maakt onder meer duidelijk:
Hoe samenwerking echt verloopt onder stress.
IT, communicatie, HR, juridisch en bestuur moeten snel schakelen. Pas in een oefening blijkt of dit lukt.
Waar rolverdeling of besluitvorming onduidelijk is.
Wie beslist over het afsluiten van systemen? Wanneer informeer je ketenpartners? Wat communiceer je intern?
Of continuïteits- en communicatieplannen werkbaar zijn.
Vooral bij uitval van digitale middelen blijkt vaak dat alternatieven ontbreken of onbekend zijn.
Hoe organisaties omgaan met incomplete informatie.
In cybercrisissen is zelden direct duidelijk wat er speelt. Teams moeten kunnen handelen terwijl analyses nog lopen.
Wij zien dat organisaties die regelmatig oefenen beter en sneller kunnen reageren. Bovendien ontstaat door oefening meer begrip tussen disciplines, wat tijdens een echt incident cruciaal is.
De BOBOC-methode: structuur in besluitvorming
Een onderdeel dat wij binnen Onyx Cybersecurity veel gebruiken en dat organisaties enorm helpt tijdens digitale crisissen, is de BOBOC-methode. Deze methodiek ondersteunt gestructureerde besluitvorming in situaties waarin informatie onzeker, beperkt of nog volop in ontwikkeling is.
BOBOC staat voor:
- Beeldvorming – Wat weten we? Wat is bevestigd en wat nog niet?
- Oordeelsvorming – Wat betekent dit voor onze organisatie, klanten en keten?
- Besluitvorming – Welke maatregelen nemen we, en op basis waarvan?
- Opdrachtverlening – Wie voert welke acties uit?
- Communicatie – Wat, wanneer en aan wie communiceren we?
Bij cyberincidenten is dit soort structuur onmisbaar. Teams lopen anders het risico om te verzanden in technische details, ad-hoc beslissingen of tegenstrijdige communicatie.
Het is niet genoeg om de BOBOC-methode te kennen, je moet het oefenen. Door de methode te integreren in een crisissimulatie leren teams om onder druk:
- betere vragen te stellen
- sneller tot een gedeeld beeld te komen
- verantwoord te besluiten op basis van beperkte informatie
- hun acties direct te koppelen aan duidelijke communicatie
We zien dat crisisteams die de BOBOC-methode regelmatig oefenen veel rustiger, sneller en consistenter handelen tijdens echte incidenten. Het helpt bovendien om onduidelijkheid te voorkomen en miscommunicatie te minimaliseren.
Communicatie is vaak de achilleshiel
Een belangrijk onderdeel van een digitale crisis is de communicatie. De uitdaging ligt niet alleen in wat je weet, maar vooral in wat je nog niet weet. Analyses duren lang, terminologie is technisch en verwachtingen van stakeholders zijn hoog.
Door vooraf na te denken, en te oefenen over procesinformatie, visualisaties, interne afstemming en ketencommunicatie, ontstaat een organisatie die onder druk duidelijk en geloofwaardig blijft communiceren. Dat helpt escalatie, verwarring en reputatieschade te beperken.
Digitale veiligheid vraagt om meer dan technische maatregelen
Het vraagt om volwassen crisismanagement, geoefende teams en een realistisch beeld van kwetsbaarheden. Door structureel te oefenen, groeit een organisatie in volwassenheid en wordt zij beter in staat om incidenten te beheersen én de impact te beperken.
Bij Onyx Cybersecurity helpt dit inzicht ons dagelijks in onze begeleiding van organisaties: van het ontwikkelen van crisisstructuren tot het begeleiden van realistische crisissimulaties.
Bron
Deze blog is gebaseerd op de richtlijnen en aandachtspunten van het NCSC over crisismanagement en crisiscommunicatie bij digitale incidenten: Aandachtspunten crisismanagement en crisiscommunicatie